حاملگی پوچ نوعی اختلال نادر در بارداری است که ریشه در نقص ژنتیکی در تخمک بارور دارد. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که تخمک بارور به جای اینکه به یک جنین سالم تبدیل شود، توده‌ای از سلول‌های غیرطبیعی به نام مول تشکیل می‌دهد. تمامی زوج‌های جوان با هزاران امید و آرزو برای بچه‌دار شدن اقدام می‌کنند، اما گاهی شرایط با آن‌ها یار نیست و مشکلاتی در روند بارداری پیش می‌آید. یکی از نادرترین این مشکلات، حاملگی پوچ است. اگر این مشکل به‌طور سریع و به‌موقع شناسایی و درمان شود، هیچ‌گونه خطر جدی برای مادر به همراه ندارد. اما در صورتی که جدی گرفته نشود و درمان نشود، می‌تواند خطرات جبران‌ناپذیری برای مادر به دنبال داشته باشد و حتی جان او را تهدید کند. در ادامه این مقاله به بررسی علل و درمان حاملگی پوچ و سایر نکات مهم در این رابطه خواهیم پرداخت. تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
حاملگی پوچ چیست؟
حاملگی پوچ یا بارداری امبریونیک، به شرایطی اطلاق می‌شود که در آن تخمک با موفقیت بارور شده و در دیواره رحم لانه‌گزینی می‌کند. در این مرحله، جفت شروع به رشد و تکامل می‌کند و هورمون hCG نیز ترشح می‌شود. این هورمون یکی از مهم‌ترین شاخص‌ها برای شناسایی بارداری است و باعث مثبت شدن آزمایش‌های بارداری می‌شود. اما در این شرایط، رشد جنین متوقف شده یا اصلاً آغاز نمی‌شود و در نهایت بارداری در مراحل اولیه متوقف می‌شود.
برخلاف بارداری طبیعی که پس از لقاح، تخمک بارور شده شروع به تقسیم و رشد می‌کند و جنین تشکیل می‌شود، در حاملگی پوچ جنین هیچ‌گاه تشکیل نمی‌شود. به همین دلیل، علیرغم مثبت بودن تست بارداری و ترشح هورمون hCG از جفت، هیچ جنینی در رحم وجود ندارد. این مشکل باید توسط بهترین متخصص زنان بررسی و درمان شود.
علائم حاملگی پوچ
علائم حاملگی پوچ در ابتدا مشابه بارداری طبیعی است. به دلیل ترشح هورمون hCG از جفت، تست بارداری مثبت می‌شود و مادر ممکن است علائم اولیه بارداری مانند تهوع، نفخ، التهاب سینه‌ها و خستگی را تجربه کند. اما با گذشت زمان، چون جنین در واقع تشکیل نمی‌شود و تخمک بارور به جنین تبدیل نمی‌شود، سطح هورمون hCG کاهش یافته و علائم بارداری از جمله تهوع، درد سینه و خستگی به تدریج از بین می‌روند. در این حالت، علائم جدیدی به وجود می‌آید که می‌تواند نشانه‌هایی از سقط جنین باشد که عبارت است از:
خونریزی شدید
خون‌ریزی‌های کم و لکه‌بینی در روزهای ابتدایی بارداری شایع هستند، اما در صورتی که خونریزی شدید و طولانی‌مدت تجربه کردید، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
انقباضات رحم
برخی از زنان در مراحل ابتدایی بارداری درد یا انقباضات شکمی را تجربه می‌کنند که معمولا طبیعی است. اما اگر این انقباضات همراه با خونریزی، تب یا درد شدید باشند، باید توسط پزشک بررسی شوند، زیرا می‌توانند نشانه‌ای از حاملگی پوچ یا سقط جنین باشند.
نشانه‌های غیرطبیعی در سونوگرافی
یکی از روش‌های اصلی تشخیص بارداری پوچ سونوگرافی است. در سونوگرافی، اگر ساک حاملگی خالی و کوچک‌تر از حد طبیعی باشد، ممکن است حاملگی پوچ تشخیص داده شود. در این حالت پزشک ممکن است توصیه کند یک هفته دیگر صبر کنید و پس از آن سونوگرافی و آزمایش خون hCG مجدد انجام شود.
کاهش سطح هورمون hCG
در حاملگی پوچ، سطح هورمون hCG در هفته‌های ششم تا هشتم بارداری نسبت به حالت طبیعی پایین‌تر است. این کاهش در سطح هورمون می‌تواند نشانه‌ای از توقف رشد جنین و بارداری پوچ باشد.
بیشتر بخوانید: بارداری خارج از رحم
علل حاملگی پوچ
حاملگی پوچ می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد که برخی از آن‌ها مرتبط با ویژگی‌های جسمی مادر و برخی دیگر با عوامل محیطی هستند. از جمله علل عمده حاملگی پوچ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افزایش سن مادر: احتمال بروز حاملگی پوچ با افزایش سن مادر، به ویژه در مادران بالای 35 سال، بیشتر می‌شود. همچنین تحقیقات اخیر نشان می‌دهند که افزایش سن پدر نیز می‌تواند در بروز حاملگی پوچ نقش داشته باشد.
- سابقه داشتن حاملگی پوچ: معمولاً زنانی که 2 بار سقط جنین و حاملگی پوچ را تجربه کرده‌اند، 28 درصد بیشتر احتمال حاملگی پوچ و سقط جنین را خواهند داشت.
- نقش بیماری‌های مزمن مادر: بیماری‌های مزمن مادر مانند دیابت، کمبود ید و مشکلات تیروئیدی می‌توانند خطر حاملگی پوچ را افزایش دهند.
- مشکلات رحم و سرویکس: مشکلات ساختاری در رحم یا دهانه رحم (سرویکس) می‌تواند از علل بروز حاملگی پوچ باشد.
- مصرف سیگار، الکل و مواد مخدر: این مواد می‌توانند تأثیرات منفی بر فرآیند لقاح و تقسیم سلولی داشته و منجر به توقف رشد جنین یا بارداری پوچ شوند.
بیشتر بخوانید: تغییرات هورمونی در دوران بارداری
تشخیص حاملگی پوچ
تنها روش قطعی برای تأیید حاملگی پوچ، سونوگرافی است که معمولاً به روش ترانس واژینال انجام می‌شود. در این روش، ساک حاملگی که خالی از جنین است، به وضوح مشاهده می‌شود. معمولاً تا زمانی که سونوگرافی رحم یا ساک حاملگی خالی را نشان ندهد، تشخیص حاملگی پوچ امکان‌پذیر نیست. در این نوع بارداری، تخمک بارور شده به شکل یک کیسه حبابی خالی تشخیص داده می‌شود که فاقد جنین است.
همچنین، برخی پزشکان می‌توانند با بررسی سطح هورمون hCG، به وجود حاملگی پوچ پی ببرند. این هورمون که به عنوان هورمون بارداری شناخته می‌شود، تنها در صورت بارداری تولید می‌شود. سطح hCG در ابتدای بارداری به سرعت افزایش می‌یابد و در حدود هفته‌های ۸ تا ۱۰ بارداری به اوج خود می‌رسد. اگر این افزایش سریع هورمون مشاهده نشود، ممکن است نشانه‌ای از سقط جنین یا سایر عوارض باشد. پزشک می‌تواند با بررسی میزان افزایش این هورمون طی چند روز متوالی، نوع بارداری و سلامت آن را تشخیص دهد.
بیشتر بخوانید: تیروئید در بارداری
درمان حاملگی پوچ
درمان حاملگی پوچ بستگی به ویژگی‌ها و شرایط هر فرد دارد و به طور کلی سه روش درمانی برای آن در نظر گرفته می‌شود:
سقط طبیعی
در برخی از زنان که دچار حاملگی پوچ می‌شوند، سقط جنین به طور طبیعی و بدون مداخله پزشکی رخ می‌دهد. این زنان علائمی مانند خونریزی و درد را تجربه می‌کنند و پس از سقط، بارداری خاتمه می‌یابد و فرد به زندگی عادی خود بازمی‌گردد.
دارودرمانی
اگر سقط به طور طبیعی اتفاق نیفتد و پزشک اجازه انتظار برای سقط طبیعی را ندهد، داروهایی برای تحریک سقط جنین تجویز می‌شود. این داروها به کمک بدن می‌آیند تا روند سقط به صورت ایمن و تحت نظارت پزشک انجام گیرد.
کورتاژ (D&C)
زمانی که هیچ یک از روش‌های طبیعی یا دارویی مؤثر نباشد، عمل کورتاژ یا D&C برای پاکسازی رحم از بافت‌های باقی‌مانده انجام می‌شود. این عمل معمولاً تحت بیهوشی عمومی یا بی‌حسی موضعی انجام می‌شود. در این روش، پزشک دهانه رحم را باز کرده و با استفاده از ابزارهای خاصی، رحم را به طور کامل پاکسازی می‌کند.
سوالات متداول
عوارض حاملگی پوچ چیست؟
عوارض حاملگی پوچ معمولاً نادر هستند، اما ممکن است پس از سقط، خونریزی شدید، عفونت‌هایی مانند سپسیس، پارگی رحم یا زخم‌های ناشی از آن رخ دهد.
قرص مناسب برای سقط جنین در حاملگی پوچ چیست؟
حاملگی پوچ باید تحت نظر متخصص زنان درمان شود، زیرا استفاده از داروهایی مانند میزوپروستول ممکن است باعث خونریزی شدید و مشکلاتی در خارج کردن کامل جفت شود و پیچیدگی‌های بارداری‌های بعدی را افزایش دهد.
چگونه می توان از حاملگی پوچ جلوگیری کرد؟
حاملگی پوچ معمولاً قابل پیشگیری نیست و معمولاً تنها یکبار در زندگی یک زن رخ می‌دهد. پس از سقط، توصیه می‌شود حداقل 1 تا 3 دوره قاعدگی صبر کنید تا بدنتان به حالت عادی بازگردد و سپس برای بارداری مجدد اقدام کنید.
نتیجه گیری
حاملگی پوچ تجربه‌ای دشوار و دردناک برای هر زن و خانواده‌ای است که می‌تواند تأثیرات جسمی و روحی زیادی داشته باشد. مهم‌ترین نکته این است که در صورت مواجهه با چنین مشکلی، باید به‌سرعت به پزشک مراجعه کرده و از درمان‌های مناسب بهره‌مند شوید. پذیرش این واقعیت که بارداری با جنین سالم ادامه نمی‌یابد، ممکن است زمان ببرد و احساسات مختلفی را به همراه داشته باشد، اما حمایت از طرف اطرافیان و مشاوره روان‌شناسی می‌تواند به فرد کمک کند تا این مرحله سخت را پشت سر بگذارد.
