شاید بپرسید زایمان طبیعی بدون درد وجود دارد؟ باید گفت در حال حاضر در اغلب کشورها زایمان به روش سزارین به دلیل اضطراب و ترس ناشی از درد در هنگام زایمان طبیعی نسبت به گذشته شیوع بسیار بالایی پیدا کرده است. با این حال روشهای زیادی جهت کاهش درد در هنگام زایمان طبیعی وجود دارد که در ادامه به برخی از مهمترین آن ها اشاره مینمائیم.
زایمان طبیعی بدون درد چیست؟
برخی از افراد هر نوع زایمان واژینال را زایمان طبیعی میدانند بدون در نظر داشتن تزریق داروهای اپیدورال (جهت کاهش درد) و یا پیتوسین (دارویی است که جهت القای انقباضات رحمی و افزایش سرعت زایمان) که در برخی از زایمانهای طبیعی به کار برده میشود. گروهی دیگر نیز تنها زایمانی را طبیعی در نظر میگیرند که هیچ گونه مداخلهی پزشکی در فرآیند زایمان وجود نداشته باشد. به هر حال بدون در نظر گرفتن تعریفهایی که برای زایمان طبیعی در نظر گرفته میشود در ادامه به بررسی انواع روشهایی که جهت کاهش درد در هنگام زایمان طبیعی انجام میشود میپردازیم.
علت درد در زایمان طبیعی چیست؟
جهت تولد نوزاد، رحم از قسمت بالا شروع به انقباض مینماید تا دهانه رحم کوتاه و گشاد شود، عضلات دهانه رحم به سمت بالا کشیده میشوند تا با فشارهایی که وارد مینمائید نوزاد به سمت خارج هدایت شود. تمام این انقباضات و فشارها، سیگنالهایی به مغز ارسال مینمایند که درد را تفسیر مینمایند با این حال شدت درد فیزیکی در کنار عوامل روانی میتواند چندین برابر شود، برخی از این موارد عبارتند از:
- ترس از زایمان به دلیل توصیفاتی که پیشتر از اطرافیان شنیدهاید
- تجربیات منفی در زایمانهای قبلی
- عدم آموزش در مورد مراحل زایمان
- عدم حمایت عاطفی
بنابراین با توجه به مواردی که بیان کردیم احساس درد در هنگام زایمان برای افراد مختلف کاملاً متفاوت میباشد، حتی یک خانم در طی زایمانهای مختلف ممکن است درد متفاوتی را حس نماید.
روشهای زایمان طبیعی بدون درد با استفاده از دارو
داروهایی که سبب بی حسی پایین تنه مادر در هنگام زایمان طبیعی می شود.
بیحسی اپیدورال
تزریق ایپدورال یکی از موثرترین روشهایی است که در زایمانهای طبیعی بدون درد کاربرد دارد. تزریق اپیدورال هم در زایمان طبیعی و هم در زایمان سزارین از طریق داروی بیحسی که در پوشش نخاع تزریق میشود باعث بیحسی بدن از ناحیه کمر به پایین میشود.
برخی از عوارض احتمالی بیحسی اپیدورال عبارتند از:
- احساس درد اندک در برخی مواقع
- کاهش فشار خون
- ضعف و حالت تهوع
- ضعف در پاها
- طولانی شدن مراحل زایمان
- کاهش قدرت عضلانی و احتیاج به زایمان توسط فورسپس و با وکیوم نوزاد
- سردرد
- کمردرد طولانی مدت
استفاده از گاز اکسید نیتروژن
گاز اکسید نیتروژن که با اکسیژن مخلوط شده است از طریق ماسک و یا لولهای که در دهان گذاشته میشود به مادر داده میشود. زمان تاثیر این گاز ممکن است چند ثانیه طول بکشد بنابراین به محض شروع انقباضات از طریق ماسک نفس بکشید.
اکسید نیتروژن نمیتواند میزان درد را به طور کامل از بین ببرد اما شدت درد را در هر انقباض کاهش میدهد. بسیاری از خانمها این روش را به دلیل کنترلی که در فرآیند زایمان به آنها میدهد نسبت به سایر روشها ترجیح میدهند.
اکسید نیتروژن هیچ گونه تداخلی با انقباضات رحمی ندارد و فرآیند زایمان به طور طبیعی انجام خواهد شد. هر زمان که احساس درد داشتید میتوانید ماسک را بگذارید و نفسهای عمیق بکشید تا شدت درد کاهش بیابد.
مشکلاتی که پس از استفاده از اکسید نیتروژن ممکن است با آن مواجه شوید عبارتند از:
- تهوع و استفراغ
- احساس گیجی
- احساس ترس
- عدم کاهش درد (در یک سوم از خانمها استفاده از اکسید نیتروژن هیچ گونه نتیجهی مقبتی در کاهش درد به همراه ندارد)
پتیدین
پتیدین یک مسکن قوی (از خانوادهی مرفین و هروئین) میباشد که به عضلهی باسن تزریق میشود، در برخی موارد نیز ممکن است تزریق آن به صورت وریدی انجام شود. اثرات تزریق پتیدین در بدن با توجه به عوامل مختلف بین 2 تا 4 ساعت باقی میماند، بنابراین تزریق آن در شروع زایمان میتواند در کاهش درد در فرآیند زایمان کمک کننده باشد.
عوارض استفاده از پتیدین برای مادر
- سرگیجه و حالت تهوع
- کاهش تنفس
- عدم کاهش درد در برخی موارد
عوارض پتیدین برای نوزاد
نوزاد از طریق بند ناف در معرض این دارو قرار میگیرد و در هنگام تولد ممکن است با مشکلات تنفسی روبرو شود (به خصوص اگر چند دوز دارو تزریق شود)، همچنین سایر رفلکسهای بدن کودک مانند توانایی مکیدن نیز ممکن است تحت تاثیر این دارو قرار بگیرد، به همین دلیل استفاده از این دارو برای زایمان طبیعی بدون درد همچنان مورد بحث میباشد.
سایر روشهایی که میتواند در کاهش درد در هنگام زایمان طبیعی موثر باشند عبارتند از:
- کسب اطلاعات کامل در مورد فرآیند زایمان طبیعی و شرکت در کلاسهای آمادگی زایمان: هرچقدر که اطلاعات شما دقیقتر باشد در مراحل مختلف نسبت به آنچه در بدن شما در حال انجام است اطلاعات بیشتری خواهید داشت و در نتیجه میتوانید مراحل دردناک زایمان را به خوبی مدیریت نمائید.
- آرامش: هرگونه تنش، اضطراب و استرس باعث سفت شدن عضلات شما میشود و میزان درد فیزیکی را افزایش میدهند، در واقع انقباض ماهیچهها برخلاف جریان طبیعی زایمان که کودک را به سمت خروج از کانال زایمان هدایت مینماید منجر به تاخیر این فرآیند و افزایش درد میشود. پیش از زایمان در مورد راهکارهایی که میتواند در آرام شدن شما کمک نمایند اطلاعات لازم را کسب نمائيد، مدیتیشن، تمرینات تنفس آگاهانه، موسیقی و یا حمایت عاطفی همگی میتوانند در آرامش شما در حین زایمان نقش داشته باشند.
- ورزش کردن در طی دوران بارداری و داشتن آمادگی بدنی میتواند هم در کاهش درد و هم در کاهش اضطراب زایمان کمک کننده باشد.
- ماساژ درمانی، استفاده از کمپرسهای گرم و سرد، زایمان در آب، هیپنوتیزم، طب سوزنی و بسیاری روشهای دیگر همگی به عنوان راهکارهایی جهت کاهش درد و یا زایمان بدون درد شناخته شده میباشند که در صورت علاقه میتوانید با پزشک خود در مورد انتخاب هرکدام از این روشها جهت زایمان طبیعی صحبت نمائید.
کلام آخر
با توجه به مزایای بسیاری که زایمان طبیعی نسبت به زایمان سزارین دارد توصیه مینمائیم پیش از انتخاب روش سزارین ابتدا در مورد انواع روشهای زایمان طبیعی اطلاعات لازم را کسب نمائید و با مادرانی که نوزاد خود را به روش طبیعی به دنیا آوردهاند مشاوره نمائید تا بتوانید بهترین تصمیم را جهت انتخاب روش زایمان خود داشته باشید.
